Szybki kontakt
  • Telefon:+48 601 358 232Opens in your application

Kontakt: 530 500 290

Image Alt

Centrum Prawa Pracy

Stosowanie kar umownych w umowie o pracę

Prawo pracy należy do charakterystycznych gałęzi prawa, ponieważ daje pracownikowi pewne przywileje. Jedna z najważniejszych zasad prawa pracy, dzięki którym ocenia się stosunek pracy i jego wszystkie aspekty, to zasada ochrony pracownika. Stosunek pracy łączący pracownika i pracodawcę to stosunek podlegający przepisom prawa pracy, a nie tylko zasadami współżycia społecznego. Czy na pracownika można nałożyć karę umowną, jeśli ten nienależycie wywiązuje się ze swoich obowiązków?

 

Kara umowna w prawie pracy

Według przepisów kodeksowych kara umowna to zastrzeżenie zapisane w umowie wedle którego odszkodowanie, jeśli dojdzie do nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, nastąpi przez zapłatę określonej sumy”. Przepisy te dotyczą również niewykonania zobowiązania. W tym miejscu należy przybliżyć pojęcie zobowiązania niepieniężnego. W przypadku umowy o pracę może być to usługa. Z kolei powstrzymanie się od konkretnej działalności wiąże się z zakazem konkurencji. 

 

Kara umowna w umowie o pracę

Jak wcześniej wspomniano, prawo cywilne dopuszcza możliwość zastrzeżenia w umowie kary umownej za nienależyte wykonanie lub niewykonanie zobowiązań. Przepisy kodeksu pracy dopuszczają nałożenie na pracownika kary pieniężnej tylko w wyjątkowych sytuacjach. Jakich? 

⏩ Więcej o karze pieniężnej dla pracownika: Ukaranie pracownika

 

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, zasady odpowiedzialności pracowników wedle przepisów Kodeksu pracy mają charakter wyczerpujący w zakresie, który dotyczy zasad naprawienia szkody wyrządzonej pracodawcy. Zastrzeżenie w umowie o pracę kar umownych może być uznane za sprzeczne z zasadami prawa pracy. 

 

Ograniczona odpowiedzialność pracownika a nałożenie kary umownej

Przepisy kodeksu pracy mówią jasno, że pracownik ponosi odpowiedzialność za rzeczywiste straty poniesione przez pracodawcę. Inaczej jest z karą umowną. Kara umowna należy się w ustalonej wysokości bez względu na to, jak wysoka jest szkoda. W przypadku pracownika, ponosi on odpowiedzialność za następstwa działania bądź zaniechania. Dodatkowo to pracodawca musi wykazać, że pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę. Jego obowiązkiem jest również wskazanie wysokości tej szkody. 

⏩ Kara porządkowa dla pracownika: Jak nałożyć karę porządkową na pracownika

 

Dlatego też nie dopuszcza się możliwości wprowadzenia kar umownych, które działają na szkodę pracownika. Analizując umowy Klientów podczas konsultacji, widzieliśmy, że niektórzy pracodawcy wprowadzają kary umowne w umowie o pracę. Jednak nie są one wiążące, ponieważ są sprzeczne z przepisami. Przykładem może być tutaj orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2008 roku, które mówi: „kara umowna nie może być zastrzeżona na wypadek wyrządzenia pracodawcy przez pracownika szkody wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych”.

 

Kara umowna a zakaz konkurencji

Zacznijmy od tego czym jest zakaz konkurencji. W skrócie: zakaz konkurencji to zobowiązanie pracownika do tego, iż nie podejmie prowadzenia konkurencyjnej działalności wobec pracodawcy. Zasada ta dotyczy również podjęcia zatrudnienia u innego pracodawcy, który prowadzi konkurencyjną działalność. 

Zgodnie z orzecznictwem, przepisy dotyczące kary umownej mają zastosowanie przy umowie o zakazie konkurencji. Należy jednak zaznaczyć, że dotyczą one umowy o zakazie konkurencji, która obowiązujące po  ustaniu stosunku pracy. 

⏩ Więcej o zakazie konkurencji: Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

 

Według Sądu Najwyższego umowa o zakazie konkurencji związana jest z prawem pracy, a nie z prawem cywilnym. Właśnie ta okoliczność musi być brana pod uwagę wtedy, kiedy należy ustalić wysokość zastrzeżonej kary umownej. Wysokość kary powinna być zgodna z przepisami prawa pracy – ryzykiem pracodawcy, a także ograniczoną odpowiedzialnością pracownika. 

 

Jesteś pracownikem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i według pracodawcy musisz zapłacić karę umowną za naruszenia umowy? Skorzystaj z porady prawnej prawa pracy w Kancelarii Centrum Prawa Pracy. 

 

Umów się na konsultacje w Centrum Prawa Pracy