Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika cz. I

Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w sytuacji, kiedy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. 

W dzisiejszym wpisie wyjaśniamy następujące kwestie: 

• jakie są podstawowe obowiązki pracodawcy,
• czym jest ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków,
• kiedy pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym,
• jakie są wymogi formalne odnośnie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia,
• jakie roszczenia przysługują pracownikowi, który rozwiązuje umowę o pracę bez wypowiedzenia w sytuacji ciężkiego naruszenia przez pracodawcę jego podstawowych obowiązków.

Podstawowe obowiązki pracodawcy

Omawiając kwestię ciężkiego naruszenia obowiązków nie sposób nie wymienić podstawowych obowiązków pracodawcy. Należą do nich: 

1⃣ szanowanie godności oraz innych dóbr pracownika

2⃣ respektowanie równych praw pracowników, którzy wypełniają takie same obowiązki

3⃣ przestrzeganie zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu

4⃣ wypłata wynagrodzenia za pracę zgodnie z obowiązującymi przepisami

5⃣ zapewnienie pracownikowi możliwości zrealizowania prawa do wypoczynku

6⃣ zapewnienie pracownikowi bezpiecznych oraz higienicznych warunków pracy 

7⃣ ułatwienie pracownikowi podnoszenia kwalifikacji zawodowych

8⃣ przeciwdziałanie mobbingowi.

Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków przez pracodawcę 

Aby móc postawić pracodawcy zarzut ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków, bardzo ważne jest to, aby naruszenie miało charakter ciężki i dotyczyło obowiązków o charakterze podstawowym. 

W praktyce najczęściej można spotkać się z sytuacją, w której do ciężkiego naruszenia obowiązków pracodawcy dochodzi poprzez zaniechanie wypłacania pracownikowi wynagrodzenia za pracę w ustalonym terminie. Pracodawca, który nie wypłaca wynagrodzenia pracownikowi, ciężko narusza swój podstawowy obowiązek. Nie jest ważne to, że brak zapłaty wynagrodzenia miał miejsce z przyczyn niezawinionych, które doprowadziły do braku środków finansowych, przeznaczonych na wynagrodzenia. To pracodawca ponosi ryzyka prowadzonej działalności i nie mogą one obciążać pracowników. 

Warto również dodać, że sporadyczne niewypłacanie pracownikowi małej części wynagrodzenia za pracę, nie należy do ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. 

Więcej o braku zapłaty wynagrodzenia pisaliśmy w tym poście: https://bit.ly/3eeAgKO

Do ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków przez pracodawcę można zaliczyć również: 

1⃣ działanie pracodawcy, które ma zamiar zdyskredytować pracownika oraz godzi w jego dobra osobiste

2⃣ mobbing

3⃣ dyskryminację

4⃣ niezgłoszenie pracownika do ubezpieczenia społecznego

5⃣ nieodprowadzanie przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne.

Kiedy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia

Pracownik może rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym, jeśli zaistnieje przesłanka ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków względem pracownika. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w każdym czasie np. w okresie urlopu czy też innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy.  Z uprawnienia tego pracownik może skorzystać także w okresie biegu wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę. 

Pracownik nie może jednak rozwiązać umowy o pracę w tym trybie, jeśli od momentu uzyskania przez niego informacji o okolicznościach, które uzasadniają rozwiązanie umowy, upłynął miesiąc. Moment uzyskania przez pracownika informacji o tych okolicznościach, który rozpoczyna bieg miesięcznego terminu na złożenie oświadczenia w tym zakresie, jest uzależniony od danej sprawy. 

W sytuacji, kiedy naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy ma charakter ciągły, wówczas termin do złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę, biegnie od momentu przejawienia ostatniego zachowania pracodawcy, które stanowi podstawę do rozwiązania umowy o pracę. 

Wymogi formalne

Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno zostać złożone pisemnie, wraz z podaniem przyczyny rozwiązania umowy. Brak formy pisemnej nie powoduje jednak nieważności rozwiązania umowy o pracę w tym trybie. Ten sam skutek prawny zostanie wywołany również przez oświadczenie w formie ustnej, jednak w przypadku ewentualnego sporu z pracodawcą w kwestii tego oświadczenia, warto zachować formę pisemną. 

Roszczenie pracownika, czyli możliwość otrzymania odszkodowania od pracodawcy

Jeśli pracownik rozwiąże umowę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków przez pracodawcę, może żądać od pracodawcy odszkodowania w wysokości równowartości wynagrodzenia. Przysługuje mu ono za obowiązujący okres wypowiedzenia umowy. Jeśli chodzi o umowę o pracę na czas określony, wówczas odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego ta umowa miała trwać, jednak nie może być dłuższa aniżeli okres wypowiedzenia. 

Na wysokość odszkodowania nie wpływa wysokość rzeczywistej szkody wyrządzonej pracownikowi, jak również stopień winy pracodawcy. Odszkodowanie stanowi bowiem rekompensatę wynagrodzenia za okres, który odpowiada okresowi obowiązującego go wypowiedzenia. 

Wypłata odszkodowania wyczerpuje już wszystkie możliwe roszczenia pracownika wobec pracodawcy. Dlatego też niemożliwe jest, aby w tej sytuacji dochodzić jeszcze odszkodowania o charakterze cywilnoprawnym. 

Nie wiesz czy pracodawca ciężko naruszył swoje podstawowe obowiązki? Chciałbyś domagać się odszkodowania z tego tytułu? Zapraszamy na konsultację z naszymi specjalistami z Centrum Prawa Pracy.