Szybki kontakt
  • Telefon:+48 601 358 232Opens in your application

Kontakt: 530 500 290

Image Alt

Centrum Prawa Pracy

Jak rozpoznać mobbing w pracy?

Od lat coraz częściej pojawia się temat mobbingu w miejscu pracy. Mobbing to proces długotrwały i uporczywy – musi powtarzać się wielokrotnie, przez dłuższy czas, a także systematycznie. 

W dzisiejszym wpisie wyjaśniamy:

  • czym jest mobbing,
  • czym są zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi,
  • kim jest sprawca mobbingu,
  • czym są zachowania, które polegają na uporczywym, długotrwałym nękaniu bądź zastraszaniu pracownika,
  • zaniżona ocena przydatności zawodowej – co oznacza, 
  • przykłady mobbingu.

 

Mobbing – co to takiego? 

Mobbing to działania bądź zachowania:

  • które dotyczą pracownika lub są skierowane przeciwko niemu,
  • polegające na uporczywym oraz długotrwałym nękaniu bądź zastraszaniu pracownika,
  • które wywołują u pracownika zaniżoną ocenę przydatności zawodowej,
  • powodujące lub mające na celu ośmieszenie lub poniżenie,
  • które powodują izolowanie pracownika bądź wyeliminowanie go z grupy współpracowników.

Aby móc mówić o mobbingu, wyżej wskazane przesłanki muszą wystąpić łącznie.

 

Mobbing może mieć charakter pionowy, czyli sprawca oraz ofiara mobbingu są na różnych poziomach w hierarchii zatrudnienia. Ten rodzaj mobbingu najczęściej występuje na linii pracodawca – pracownik. Mobbing może mieć również charakter poziomy. Nie występuje tutaj podporządkowania, a strony występują tutaj na tym samym poziomie w hierarchii zatrudnienia. Dotyczy to zatem relacji pracownik – pracownik. 

Ciężar wykazania mobbingu, a także jego skutków leży po stronie pracownika.

 

Zachowania dotyczące pracownika bądź skierowane przeciwko niemu

Definicja mobbingu jest definicją rozbudowaną, w której znajduje się wiele elementów. Zachowania, które dotyczą pracownika lub są skierowane przeciwko niemu to pierwsza część definicji mobbingu. Ustawodawca jasno wskazuje, że mobbing jest procesem, który polega na zachowaniach lub działaniach. Zachowaniami są takie zachowania, które  spełniają ustawowe przesłanki mobbingu. Zachowania te muszą obiektywnie zaistnieć, aby można było je połączyć z odczuciami pracownika. Nie można zatem stworzyć katalogu zamkniętego zachowań, które są mobbingiem.

Zachowania te muszą być skierowane przeciwko pracownikowi lub muszą go dotyczyć. Zdanie to pokazuje, że ofiarą mobbingu musi być tylko pracownik, więc osoba, która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, wyboru, mianowania, powołania lub spółdzielczej umowy o pracę.  Ofiarą mobbingu mogą być także pracownicy młodociani. Pracownicy, którzy zostali zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych nie mogą dochodzić roszczeń zgodnie z przepisami kodeksu pracy, jednak mogą ich dochodzić na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Co więcej – ochrona antymobbingowa nie obejmuje pracodawców. Tutaj można odwołać się do przepisów kodeksu cywilnego o ochronie dóbr osobistych. 

 

Sprawca mobbingu 

Sprawca mobbingu to podmiot, od którego pochodzą działania bądź zachowania uważane za mobbing. Mobberem może być pracodawca, który jest osobą fizyczną. Jeśli chodzi o jednostki organizacyjne, sprawcą mobbingu może być natomiast osoba fizyczna, która zarządzą tą jednostką. W roli mobbera mogą występować też współpracownicy i przełożeni. Możliwe jest także to, że mobberami są osoby trzecie, które przebywały w miejscu pracy np. osoby, które wykonują pracę na podstawie umów cywilnoprawnych.

 

Zachowania polegające na uporczywym, długotrwałym nękaniu bądź zastraszaniu pracownika

Kolejnym elementem, który składa się na mobbing jest uporczywość oraz długotrwałość zastraszania bądź nękania pracownika. Uporczywy, czyli niedający się łatwo zlikwidować, utrzymujący się nieprzerwanie, ciągle się powtarzający, uciążliwy. Uporczywość ta wiąże się z nieustępliwością, intensywnością i stopniem naganności zachowań mobbera. Trudno jest jednak określić jak często powinny się pojawiać zachowania mobbingowe, aby można je uznać za uporczywe. Nie można wskazać sztywnych raz minimalnego okresu, w którym można mówić o mobbingu. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie wraz z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. 

Warto w tym miejscu przytoczyć pojęcie nękania, które zostało sprecyzowane przez Sąd Najwyższy. Nękanie jest ustawicznym dręczeniem, dokuczaniem, dręczeniem i niepokojeniem pracownika. Zastraszanie jest natomiast działaniem, które wywołuje stan zagrożenia lub obaw.

 

Zaniżona ocena przydatności zawodowej 

Innym elementem definicji mobbingu są następstwa, które muszą zaistnieć, by można było mówić o mobbingu. Zachowania mobbera powinny wywoływać u ofiary mobbingu zaniżoną ocenę przydatności zawodowej. Jest to wywołanie u pracownika poczucia, iż jest gorszym pracownikiem i nie radzi sobie z powierzonymi mu zadaniami. Ocena ta odwołuje się do odczuć osoby mobbingowanej. Ta przesłanka jest dyskusyjna, ponieważ ofiara mobbingu wcale może nie mieć w sobie przekonania, że jest gorszym pracownikiem. W niektórych sytuacjach może być przekonana, że posiadane przez nią wyższe kwalifikacje są przyczyną mobbingowania. 

Zachowania sprawcy mobbingu mają powodować albo mieć na celu ośmieszenie lub poniżenie pracownika, izolowanie go od grupy współpracowników lub wyeliminowanie go z tej grupy. W takich sytuacjach konieczne jest wykazanie celu takich działań i ich skutków. 

Ważną informacją jest to, że nie każde bezprawne zachowanie pracodawcy może być zakwalifikowane jako mobbing. Z definicji mobbingu wynika, że należy wykazać również cel i skutki takich działań np. rozstrój zdrowia. I tutaj przypomnienie; przesłanki mobbingu muszą zostać spełnione łącznie, aby można było mówić o działaniach mobbingowych. 

Ocena tego, czy miało miejsce zastraszanie lub nękanie pracownika musi opierać się na obiektywnych kryteriach, które wynikają z rozsądnego postrzegania rzeczywistości. 

 

Przykłady mobbingu

Mobbing w miejscu pracy to nietetyczne i systematyczne działanie, które jest skierowane wobec jednej osoby bądź kilku, co w konsekwencji prowadzi do tego, że ofiary są bezradne i nie potrafią się bronić. Cechą działań mobbingowych jest długotrwałość oraz systematyczność.

Przykłady mobbingu:

  • pojawienie się negatywnych sygnałów ze strony otoczenia, pojawienie się plotek,
  • pomijanie pracownika w codziennym życiu firmy,
  • pomijanie pracownika w systemach motywacyjnych,
  • ciągłe przerywanie wypowiedzi pracownika, 
  • reagowanie krzykiem na wypowiedzi pracownika,
  • ciągłe krytykowanie oraz upominanie pracownika,
  • ośmieszanie i ograniczanie możliwości wyrażenia własnego zdania,
  • uniemożliwianie pracownikowi komunikacji ze współpracownikami,
  • odsunięcie pracownika od ważnych, złożonych zadań, 
  • powierzanie uwłaczających prac. 

 

Jeśli nie wiesz czy działania współpracowników bądź przełożonych to mobbing, skontaktuj się z Centrum Prawa Pracy. W kancelarii na stałe zatrudniony jest psycholog, który również bierze udział w każdej sprawie. Nasi specjaliści ocenią zebrane dowody, przedstawią możliwości podjęcia działań. 

 

Umów się na konsultacje w Centrum Prawa Pracy